Smog to sprawa każdego z nas

Ruszył kolejny sezon grzewczy i wkrótce możemy mieć do czynienia ze smogiem. To, czy ograniczymy skalę tego zjawiska, naprawdę w dużym stopniu zależy od każdego z nas.

Smog (zbitka słów: smoke - dym i fog – mgła) to niechlubne dzieło człowieka, ale i pogody, ponieważ powstaje w bezwietrzne dni z wysokim ciśnieniem atmosferycznym przy dużej wilgotności powietrza. Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest tzw. niska emisja, czyli zanieczyszczenia pochodzące z domowych pieców czy spalin samochodów.

– Czyste powietrze zależy od nas samych. Pomóc mogą również długoterminowe działania na skalę regionalną, które dadzą pozytywny efekt – mówi prezydent Sabina Nowosielska.

Najwięcej zanieczyszczeń powietrza pochodzi ze spalania w piecach koksu, węgla o niskiej jakości czy nawet śmieci. To ostatnie jest w Polsce karalne. W świetle obowiązujących przepisów policja lub straż miejska bez nakazu może skontrolować każde palenisko i nałożyć mandat do 500 złotych lub grzywnę do 5 tys. złotych za palenie odpadów (papieru, plastiku, opon).

Czym oddychamy?

Wśród produktów spalania, które przedostają się do atmosfery, najbardziej szkodliwe dla zdrowia są pyły zawieszone PM10 i PM2,5. Są to mieszaniny cząstek stałych i kropelek cieczy utrzymujące się w powietrzu. Cząsteczki te zawierają różne szkodliwe dla zdrowia składniki, jak np. siarkę, związki organiczne, metale ciężkie, dioksyny oraz alergeny. Pyły docierają do pęcherzyków płucnych, penetrują naczynia krwionośne, a stamtąd trafiają do krwioobiegu. Stąd są równie szkodliwe dla układu oddechowego, jak i układu krążenia.

Jak odczytywać wyniki pomiarów?

Najbardziej poszukiwaną informacją dot. zanieczyszczeń jest zwykle ta o poziomie ich stężenia. Często jednak, co podkreślają eksperci, ich niezrozumienie tworzy panikę i chaos informacyjny. Bezrefleksyjne porównywanie stężeń chwilowych, podawanych przez dostępne aplikacje z istniejącymi limitami dobowymi czy rocznymi prowadzi do niewłaściwych wniosków. Jeżeli więc chcemy się odnieść do stężenia dopuszczalnego np. dla jednej doby musimy porównać wartości ze wszystkich 24 godzin, a nie jednej czy kilku wybranych. Warto też odwoływać się do Polskiego Indeksu Jakości Powietrza, który ocenia łączne zanieczyszczenie w skali od 1 (stan bardzo zły) do 6 (bardzo dobry).

Gmina walczy z niską emisją

W przypadku starych instalacji grzewczych dobrym rozwiązaniem będzie zmiana na ogrzewanie gazowe, elektryczne, kupno kotła nowszej generacji lub przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej. Wymiana ogrzewania na ekologiczne jest dofinansowywana przez gminę Kędzierzyn-Koźle.

Obecnie można otrzymać dotację na zakup nowego kotła lub pompy ciepła, grzejników (tylko w przypadku budowy ogrzewania elektrycznego w skład którego nie wchodzi kocioł, z wyłączeniem piecyków przenośnych niestanowiących stałego wyposażenia budynku lub lokalu) oraz materiałów i urządzeń niezbędnych do wykonania przyłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej, jednak nie więcej niż 3 tys. zł. dla osób fizycznych, 5 tys. zł. dla podmiotów i jednostek innych niż osoby fizyczne i 10 tys. zł. dla wspólnot mieszkaniowych. Z kolei wysokość dotacji na zakup i montaż urządzeń wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych do podgrzewania wody użytkowej wynosi 10 proc. wartości inwestycji, jednak nie więcej niż 2 tys. zł.

W przygotowaniu jest także uchwała zwiększająca wysokość udzielanej dotacji oraz umożliwiająca jej pozyskanie na zakup kotła opalanego ekogroszkiem.

Kolejnym elementem walki z niską emisją jest podnoszenie jakości miejskiego transportu publicznego. Od 2011 roku gmina Kędzierzyn-Koźle zakupiła w sumie 21 nowych autobusów, które zastąpiły te najbardziej wyeksploatowane. Wszystkie spełniają najwyższe normy emisji spalin. Dzięki temu poprawił się nie tylko komfort podróżowania komunikacją zbiorową, ale także zmniejszyła się również emisja zanieczyszczeń oraz koszty utrzymania i eksploatacji pojazdów.

Stale zwiększa się także liczba ścieżek rowerowych w mieście. Władze pamiętają o budowie nowych traktów przy okazji remontów ulic. Tylko w tym roku w Kędzierzynie-Koźlu powstaną ponad trzy kilometry nowych tras, a ich łączna długość w mieście wyniesie ponad 28 km. Kolejne ścieżki powstaną w ramach subregionu kędzierzyńsko-strzeleckiego. Zachętą do przemieszczania się na dwóch kółkach po mieście jest także system wypożyczalni rowerów OK bike!. Mieszkańcy mogą z nich skorzystać do końca września, jednak nie jest wykluczone, że w przyszłym roku pojawią się one znowu na miejskich ulicach, w jeszcze większej liczbie.

Ponadto cały czas mieszkańcy kilku osiedli mogą składać w Miejskim Zakładzie Energetyki Cieplnej wnioski o bezpłatne przyłączenie się do sieci ciepłowniczej. Tylko w 2016 i 2017 roku spółka wykonała w sumie 12 nowych przyłączy. Do 2020 roku planowane jest podłączenie kolejnych 58 budynków - liczba ta może ulec zwiększeniu.

Rozbudowa i modernizacja obejmuje też samą sieć ciepłowniczą. Trwają prace na realizacją zadania, dzięki któremu zostanie przebudowane prawie 8 km sieci na osiedlach Śródmieście, Pogorzelec i Azoty. Miasto wzbogaci się także o 0,3 km nowego ciepłociągu. Wartość tego projektu to blisko 16 mln złotych, z czego ponad 7 mln zł będzie pochodzić z unijnych funduszy. Spółka złożyła także wniosek o dofinansowanie budowy kolejnych ponad 2 km i modernizacji przeszło 4 km sieci ciepłowniczej na osiedlach Piastów, Śródmieście i Pogorzelec. Koszt prac oszacowano na około 16,5 mln zł, z czego ponad 7 mln złotych ma pochodzić z dofinansowania. Wniosek przeszedł już pozytywną ocenę formalną.

Sam też możesz działać

Wielu pewnie pomyśli, że zanieczyszczenie powietrza to nie jego sprawa, że to problem władz samorządowych albo że nic w tym temacie nie może zdziałać. Nic bardziej mylnego. Najwięcej zależy od nas samych. Każdy ma wpływ na to, czym wspólnie oddychamy.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na prawidłowe palenie węglem. Rozpalanie od góry jest jednym ze sposobów na dużo czystsze i efektywniejsze spalanie węgla oraz drewna w najprostszych piecach i kotłach. Palić od góry można w każdym urządzeniu grzewczym, które ma wlot powietrza pod rusztem, a wylot spalin u góry paleniska.

Warto również kontrolować stan techniczny kotła i jego połączenia z kominem. Nieszczelności samego kotła oraz podłączenia do komina to najbanalniejsza przyczyna, dla której kocioł kiepsko działa.

Bądź czujny

Obserwuj otoczenie. Kiedy zauważysz nadmierny dym z komina sąsiada, reaguj. Jak to rozpoznać? Zarówno dwutlenek węgla, jak też para wodna są gazami bezwonnymi i bezbarwnymi.

- Strażnicy miejscy przeprowadzają intensywne kontrole, ale nie mogą być wszędzie. To my chodzimy jednak po ulicach i niejednokrotnie widzimy na własne oczy i czujemy nosem, jakim powietrzem na nich oddychamy. Reagujmy na takie sytuacje. Nie palmy śmieci i nie pozwalajmy tego robić naszym sąsiadom – apeluje prezydent Sabina Nowosielska.

Można też zadzwonić do straży miejskiej. Funkcjonariusze mogą sprawdzić, czy do pieca nie trafiły odpady, ale też poinstruować, w jaki sposób prawidłowo palić węglem i drewnem. Bezpłatny telefon do straży miejskiej to 986.

Zmiany przepisów też pomogą

Regionalne samorządy próbują walczyć ze smogiem za pomocą tzw. lokalnych uchwał antysmogowych. Obowiązują one już np. w województwach małopolskim i śląskim. Ich przepisy obligują mieszkańców do stosowania pieców oraz paliw stałych o odpowiednich standardach, które są mniej szkodliwe dla środowiska. Projekt takiej uchwały powstał również dla województwa opolskiego. Zakłada ona m.in. ograniczenia w zakresie stosowania niektórych rodzajów paliw (m.in. zakaz wykorzystywania do ogrzewania węgla brunatnego, mułu). Sejmik województwa będzie głosował nad jej przyjęciem pod koniec września. Przepisy zaczną obowiązywać od 1 listopada.