Na pamiątkę śląskim bohaterom

W Kędzierzynie-Koźlu o wielkim zrywie polskich powstańców będzie przypominać pamiątkowa tablica. Uroczystość związana z jej odsłonięciem odbyła się na placu Pamięci Rodła w setną rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego.

Tablica została umieszczona na pomniku Powstańców Śląskich znajdującym się na osiedlu Pogorzelec, czyli niedaleko miejsca gdzie równo sto lat temu – 7 maja 1921 roku – powstańcy stoczyli bój z wojskami niemieckimi wkraczając na teren Kędzierzyna. Wielu z nich poległo w trakcie bohaterskiej walki o przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

Tablica, która została oficjalnie odsłonięta jest symbolem pamięci mieszkańców Kędzierzyna-Koźla dla tamtych wydarzeń i ofiary, którą ponieśli walczący. Napis na niej brzmi: "W setną rocznicę III Powstania Śląskiego, wielkiego zrywu patriotów, zwieńczonego przyłączeniem części Śląska do odrodzonej Polski - mieszkańcy Kędzierzyna-Koźla A.D. 2021"

W trakcie uroczystości odśpiewano hymn i złożono kwiaty pod pomnikiem. Na zakończenie przedstawiono program artystyczny przygotowany przez Miejski Ośrodek Kultury.

III Powstanie Śląskie – nota historyczna

Upamiętniamy dziś żołnierzy III Powstania Śląskiego, którzy 100 lat temu na terenie naszego miasta polegli walcząc o to by Górny Śląsk, a wraz z nim Ziemia Kozielska znalazły się w granicach odbudowanej po rozbiorach Rzeczypospolitej. 100 lat temu wydarzenia historyczne tak się potoczyły, że jedne z najbardziej zaciętych walk III Powstania stoczono właśnie na terenie naszego miasta i w jego nieodległych okolicach.

Bezpośrednią przyczyną wybuchu III Powstania Śląskiego było podjęcie przez obradująca w Paryżu Radę Ambasadorów decyzji o niekorzystnym dla Polski podziale Górnego Śląska. W granicach niedawno odtworzonego państwa polskiego miały się znaleźć zaledwie dwa powiaty – pszczyński i rybnicki oraz fragmenty powiatu katowickiego – czyli ziemie o najniższej na Śląsku liczbie mieszkańców narodowości niemieckiej. Tymczasem kilkaset tysięcy mieszkańców Śląska identyfikujących się z narodowością polską miałoby stać się obywatelami państwa niemieckiego. Na naradzie 24 kwietnia 1921 r. Polski Komisariat Plebiscytowy z siedzibą w Bytomiu podjął decyzję, że niezbędne jest wystąpienie zbrojne, którego celem miało być zamanifestowanie niezgody na tak niekorzystny podział spornego terytorium. Według zamierzeń przewodniczącego Polskiego Komisariatu Plebiscytowego – Wojciecha Korfantego III Powstanie Śląskie miało być zbrojną manifestacją o dużej skali i zasięgu. Już kilka dni wcześniej Korfanty ogłosił w prasie tzw. minimum żądań polskich – opisaną przez niego w tej publikacji granicę nazwano Linią Korfantego. Termin wybuchu powstania wyznaczono na dzień 130 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Celem jaki postawiono 60 tysiącom członków śląskiej niepodległościowej konspiracji było opanowanie terytorium zakreślonego linią Korfantego, która na naszym terenie przebiegała wzdłuż rzeki Odry. Aby utrudnić wojsku niemieckiemu szybki dojazd pociągami na teren objęty powstaniem w nocy przed jego wybuchem powstańcy wysadzili mosty i linie kolejowe na granicach wyznaczonego obszaru. Dzięki tej akcji i efektowi zaskoczenia w pierwszych dniach po wybuchu powstania powstańcy opanowali większość zakładanego terytorium. Najtrudniej było wykonać to zadanie w rejonie silnie bronionego przez Niemców Kędzierzyna i kozielskiego Portu. W dniu 7 maja ze Starego Koźla i Bierawy w kierunku Kędzierzyna ruszyła powstańcza ofensywa. Ostatecznie w dniach od 7 do 10 maja w ciężkich walkach Polakom udało się opanować teren dzisiejszego Kędzierzyna-Koźla do linii Odry. Wojna powróciła do naszego miasta w dwa tygodnie później. 21 maja Niemcy rozpoczęli przeciwko powstańcom ofensywę, która wyruszyła z rejonu Krapkowic by po zdobyciu Góry Świętej Anny ruszyć wprost do centrum górnośląskiego okręgu przemysłowego, gdzie spore siły niemieckie były okrążone w Bytomiu, Katowicach i innych dużych miastach. Po początkowych sukcesach marsz niemieckich wojsk został zatrzymany u podnóża masywu Góry Świętej Anny, postanowili więc przebić drogę na wschód wzdłuż linii kolejowej z Kędzierzyna do Bytomia. W tym celu najpierw musieli zdobyć Kędzierzyn. 4 czerwca 1921 roku w trakcie ciężkich walk o każdą z prawobrzeżnych dzielnic dzisiejszego Kędzierzyna-Koźla Niemcom udało się zdobyć Kłodnicę, Cisową, Kędzierzyn, Lenartowice, Blachownię i Sławięcice. Jednak powstańcy okopali się w polach, tuż za Sławięcicami i dalej niemieckich wojsk nie przepuścili. Także ta droga do połączenia z zamkniętymi w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym niemieckimi oddziałami okazała się dla wojsk niemieckich niemożliwa do przebycia. W efekcie krwawych walk w okolicach Kędzierzyna udaremniono groźbę stłumienia III Powstania Śląskiego, a samo powstanie zaliczamy dziś do powstań udanych.

W efekcie owej zbrojnej demonstracji – jak nazywał III Powstanie Śląskie jego przywódca Wojciech Korfanty, Polska otrzymała znacznie większą część Górnego Śląska, co było nie do przecenienia w ogólnym bilansie cywilizacyjnym i gospodarczym całego kraju. Bez Województwa Śląskiego II Rzeczpospolita byłaby krajem znacznie biedniejszym i o wiele wolniej się rozwijającym. Polski przemysł i nauka nie odniosłyby tak wielu sukcesów, jakie były ich udziałem w okresie międzywojennym.

Można bez żadnej przesady powiedzieć, że ten jeden raz – w maju i czerwcu 1921 r. losy całej Polski rozstrzygnęły się na ulicach dzisiejszego Kędzierzyna-Koźla.